Πολλές φορές τα συναισθήματά μας βγαίνουν εκτός ισορροπίας. Άλλοτε βιώνουμε πολλά και έντονα και άλλοτε δεν νιώθουμε τίποτα. Τι μπορούμε να κάνουμε γι' αυτό;

 

Πολλές φορές κατακλυζόμαστε από έντονα συναισθήματα και δεν μπορούμε να ηρεμήσουμε. Πλημμυρίζουμε από οργή για μια αδικία που έγινε σε βάρος μας, βουλιάζουμε στη θλίψη για κάτι που χάσαμε ή κατακλυζόμαστε από άγχος για μια παρουσίαση που έχουμε να κάνουμε στη δουλειά. Άλλες φορές δεν μπορούμε να βιώσουμε κανένα συναίσθημα, νιώθουμε μουδιασμένοι ή αδιάφοροι και δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε τι πρέπει να κάνουμε ή τι χρειαζόμαστε.

 

Και τα δύο προβλήματα έχουν να κάνουν με αυτό που οι ψυχολόγοι αποκαλούμε «συναισθηματική ρύθμιση», δηλαδή με την ικανότητά μας να επηρεάζουμε τη συναισθηματική μας κατάσταση.

 

Καλή συναισθηματική ρύθμιση σημαίνει να έχουμε τα επιθυμητά συναισθήματα σε κατάλληλα επίπεδα, τη σωστή στιγμή, και με τον σωστό τρόπο. Όπως έγραψε και ο Αριστοτέλης «Ο καθένας μπορεί να θυμώσει – αυτό είναι εύκολο. Αλλά το να θυμώσει κανείς με το σωστό άτομο, στον σωστό βαθμό, τη σωστή στιγμή, για τη σωστή αιτία και με τον σωστό τρόπο – αυτό δεν είναι εύκολο».

 

Η καλή συναισθηματική ρύθμιση είναι απαραίτητη για την ψυχική μας υγεία. Αποτελεί βασικό συστατικό της ψυχικής ανθεκτικότητας, της ικανότητάς μας να διατηρούμε την ψυχική μας υγεία και το ευ ζην μας όταν αντιμετωπίζουμε τραυματικές ή δύσκολες εμπειρίες.

 

Πολλά ψυχολογικά προβλήματα όπως η κατάθλιψη και το άγχος έχουν να κάνουν με την αδυναμία μας να ρυθμίσουμε τα συναισθήματά μας. Επίσης, πολλές προβληματικές συμπεριφορές όπως η κατάχρηση ουσιών, η υπερβολική κατανάλωση φαγητού και οι αυτό-τραυματισμοί σχετίζονται με την έλλειψη καλής συναισθηματικής ρύθμισης και είναι καταστροφικοί τρόποι που προσπαθούμε να ελέγξουμε τα συναισθήματά μας.

 

Γιατί είναι σημαντική η συναισθηματική ρύθμιση

 

Τα συναισθήματά μας είναι σημαντικά επειδή μας δίνουν πληροφορίες για το τι συμβαίνει στο περιβάλλον μας και πως αυτό μας επηρεάζει. Μας δείχνουν τι χρειαζόμαστε και μας δίνουν την ενέργεια που είναι απαραίτητη για να κάνουμε αυτό που χρειάζεται. Μας βοηθούν να σχετιστούμε και να επικοινωνήσουμε με τους άλλους ανθρώπους και μας δείχνουν σε ποια κατάσταση είναι οι σχέσεις μας.

 

Όταν ένα συναίσθημα είναι πολύ αμυδρό δεν θα το προσέξουμε και έτσι δεν θα μπορέσουμε να πάρουμε τις πληροφορίες που έχει να μας δώσει. Θα δυσκολευτούμε να καταλάβουμε τι σημαίνει μια κατάσταση για εμάς, ποιες είναι οι ανάγκες μας και τι θέλουμε να κάνουμε. Αυτό το συναντάμε πολύ συχνά σε ανθρώπους που λένε «δεν ξέρω τι θέλω». Έχοντας χάσει την επαφή με τα συναισθήματά τους έχουν χάσει την επαφή και με τις ανάγκες και τα θέλω τους.

 

Ένα άλλο πρόβλημα που μπορεί να προκύψει όταν το συναίσθημα είναι πολύ λίγο, είναι ότι μπορεί τον περισσότερο καιρό να είμαστε μουδιασμένοι και μετά να κάνουμε ένα έντονο συναισθηματικό ξέσπασμα επειδή δεν καταλάβαμε το συναίσθημα που χτιζόταν σταδιακά μέσα μας.

 

Από την άλλη μεριά όταν τα συναισθήματα είναι υπερβολικά έντονα μπορεί να μας κατακλύζουν ή να βουλιάζουμε σε αυτά. Ούτε σε αυτή την περίπτωση μπορούμε να πάρουμε τις πληροφορίες που έχουν να μας δώσουν. Φωνάζουν τόσο δυνατά που είναι αδύνατον να τα ακούσουμε.

 

Είναι όλοι οι τρόποι διαχείρισης των συναισθημάτων ωφέλιμοι;

 

Όλοι μας χρησιμοποιούμε ήδη κάποιους τρόπους για να ρυθμίσουμε τα συναισθήματά μας, ιδιαίτερα όταν είναι έντονα ή δυσάρεστα. Μπορεί να ψάξουμε έναν φίλο ή φίλη να του μιλήσουμε, να πάμε στο γυμναστήριο, ή να γράψουμε τι μας συμβαίνει ή πως νιώθουμε.

 

Όμως, δεν είναι όλοι οι τρόποι διαχείρισης των συναισθημάτων μας ωφέλιμοι. Το να μουδιάζουμε τον εαυτό μας πίνοντας αλκοόλ, να καταβροχθίζουμε φαγητά και γλυκά, να βλέπουμε τηλεόραση με τις ώρες, να μην σταματάμε να παίζουμε βιντεοπαιχνίδια, ακόμα και το να δουλεύουμε ασταμάτητα, μπορεί να μας βοηθήσει να αισθανθούμε καλύτερα για λίγο αλλά στην πραγματικότητα επιδεινώνει το πρόβλημα αντί να το λύνει.

 

Οι έρευνες έχουν δείξει ότι το να καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας, ακόμα και αν δεν το κάνουμε με καταστροφικούς τρόπους, στην πραγματικότητα βάζει σε κίνδυνο την υγεία και το ευ ζην μας τόσο το σωματικό όσο και το ψυχολογικό. Και αυτό γιατί όταν καταπιέζουμε ένα συναίσθημα δεν σημαίνει ότι σταματάμε να το νιώθουμε - το σώμα μας συνεχίζει να το βιώνει. Μένοντας αδιαχείριστο, μπορεί να γίνει εντονότερο και πιο τρομακτικό.

 

Όσο και αν θέλουμε να αγνοήσουμε τα συναισθήματά μας θα είναι εκεί και θα περιμένουν να τα ακούσουμε – και όσο δεν τα ακούμε τόσο πιο δυνατά θα φωνάζουν. Μπορεί να γίνουν κρίσεις πανικού ή κατάθλιψη. Ας μην ξεχνάμε ότι τα συναισθήματά μας είναι εκεί για να μας πουν κάτι για τον εαυτό μας και τη ζωή μας.

 

Πρακτικές για καλή συναισθηματική ισορροπία

 

Όπως ανέφερα πιο πάνω, καλή συναισθηματική ρύθμιση σημαίνει να έχουμε τα επιθυμητά συναισθήματα σε κατάλληλα επίπεδα, τη σωστή στιγμή, και με τον σωστό τρόπο. Αυτό είναι κάτι φυσικό όταν είμαστε σε επαφή με τα συναισθήματά μας και παίρνουμε τα μηνύματα που έχουν για εμάς. Όταν δεν τα καταπιέζουμε και δεν τα αγνοούμε μας βοηθούν να καταλάβουμε τι συμβαίνει, τι θέλουμε, και πώς να το πάρουμε. Έχοντας δώσει το μήνυμά τους, υποχωρούν.

 

Ποιες είναι λοιπόν μερικές καλές πρακτικές για να μπορούμε να διατηρούμε την επαφή μας με τα συναισθήματά μας και την συναισθηματική μας ισορροπία όταν αυτή χάνεται;

 

Το να έχουμε καλή επαφή με το σώμα μας

 

Επειδή νιώθουμε τα συναισθήματα στο σώμα μας, το να μπορούμε να έχουμε επίγνωση των σωματικών μας αισθήσεων μας βοηθάει να καταλάβουμε τι νιώθουμε. Μια άσκηση που μπορούμε να κάνουμε είναι να κλείνουμε τα μάτια, να εστιάζουμε την προσοχή μας στο σώμα μας και να ρωτάμε τον εαυτό μας, «Πως νιώθω αυτή τη στιγμή;» Και μετά να δούμε πως αισθανόμαστε στο σώμα μας. Είναι σημαντικό να δώσουμε στον εαυτό μας αρκετό χρόνο όταν το δοκιμάσουμε. Ίσως χρειαστεί να κάνουμε την ερώτηση περισσότερες φορές και να είμαστε υπομονετικοί.

 

Το να επιτρέπουμε και να αποδεχόμαστε τα συναισθήματά μας

 

Το ξέρω ότι όταν νιώθουμε άσχημα αυτό είναι πιο εύκολο στα λόγια παρά στην πράξη. Οι περισσότεροι από εμάς θέλουμε να αποφεύγουμε να βιώσουμε έντονα οδυνηρά συναισθήματα. Αυτό είναι φυσικό και ανθρώπινο. Γιατί να θέλουμε να νιώθουμε άσχημα; Το πρόβλημα είναι ότι όταν εμποδίζουμε ή σταματάμε τον εαυτό μας από το να βιώσει ένα συναίσθημα, δεν το διώχνουμε ούτε το αποδυναμώνουμε. Μπορεί να γίνει ισχυρότερο και να πιέζει ακόμα περισσότερο για να ακουστεί. Όταν λοιπόν πιάνουμε τον εαυτό μας να προσπαθεί να αποφύγει ένα οδυνηρό συναίσθημα μπορούμε να κάνουμε μια παύση και να το αναγνωρίσουμε. Μπορούμε να ονομάσουμε το συναίσθημα και να δώσουμε λίγο χώρο να το αισθανθούμε στο σώμα μας. Αυτό θα το βοηθήσει να μετριαστεί και να γίνει περισσότερο διαχειρίσιμο.

 

Το να επικοινωνούμε αυτό που νιώθουμε γράφοντας ή μιλώντας σε κάποιον

 

Πολλές έρευνες έχουν δείξει πως το γράψιμο μας βοηθάει να επεξεργαστούμε δύσκολες εμπειρίες και να βάλουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας σε τάξη. Εκτός από το γράψιμο μπορούμε να μιλήσουμε σε κάποιον που μας καταλαβαίνει και μας αποδέχεται. Η ανθρώπινη επαφή είναι βασική για την ψυχική μας υγεία και ευ ζην.

 

Οι τεχνικές αναπνοής και χαλάρωσης του σώματος

 

Όταν βιώνουμε κάποιο δύσκολο έντονο συναίσθημα οι τεχνικές αναπνοής και χαλάρωσης του σώματος μπορούν να βοηθήσουν να μετριάσουμε την ένταση. Η βαθιά διαφραγματική αναπνοή βοηθάει να μειωθούν οι καρδιακοί παλμοί και η πίεση, να γίνει πιο αργή η αναπνοή, και να χαλαρώσουμε. Το να μεγαλώσουμε την διάρκεια της εκπνοής σε σχέση με την εισπνοή βοηθάει επίσης να μειώσουμε την ένταση. Για παράδειγμα, μπορούμε να εισπνέουμε για 3 χρόνους (μετρώντας από μέσα μας 1-2-3) και να εκπνέουμε σε 6. Η σταδιακή χαλάρωση του σώματος ή οι ασκήσεις σάρωσης του σώματος (body scan) μπορούν να μας βοηθήσουν να έρθουμε σε επαφή με το σώμα μας. Εάν την εξασκούμε καθημερινά, εκπαιδεύουμε το σώμα μας να είναι ήρεμο και χαλαρό, κάτι που μπορούμε να αξιοποιήσουμε όταν βιώνουμε κάτι οδυνηρό. Μπορούμε να βρούμε πολλές τέτοιες ασκήσεις στο διαδίκτυο. Αυτή που πολλές φορές προτείνω είναι το Compassionate Body Scan της Dr. Kristin Neff, η οποία δεν βοηθάει μόνο να χαλαρώσουμε το σώμα μας αλλά και να αναπτύξουμε συμπόνια προς αυτό και προς τον εαυτό μας.

 

Η ψυχοθεραπεία

 

Αν έχουμε προσπαθήσει με πολλούς τρόπους να διαχειριστούμε τα συναισθήματά μας αλλά δεν τα καταφέρνουμε ή νιώθουμε διαρκώς μουδιασμένοι και επίπεδοι είναι σημαντικό να αναζητήσουμε βοήθεια από κάποιον ειδικό. Ιδιαίτερα όταν έχουμε ζήσει δύσκολες ή τραυματικές εμπειρίες αυτό που βιώνουμε μπορεί να είναι τόσο χαοτικό, οδυνηρό και έντονο που είναι πολύ δύσκολο να το διαχειριστούμε μόνοι μας. Μια καλή θεραπευτική σχέση θα μας βοηθήσει να νιώσουμε ασφαλείς και αποδεκτοί, ώστε να έρθουμε σε επαφή με τα συναισθήματά μας, να τα βάλουμε σε τάξη και να μπορέσουμε να τα κατανοήσουμε και να τα αποδεχτούμε.

 

Τα συναισθήματα μας στέλνουν μηνύματα για το αν κάτι στη ζωή μας πάει καλά ή όχι. Το να μάθουμε να τα ακούμε και να τα λαμβάνουμε υπόψη μας θα μας βοηθήσει να βρούμε την ισορροπία που αναζητάμε και να βελτιώσουμε τη ζωή μας σε κάθε επίπεδο.

 

Α. Λακιώτη (2021) Βρίσκοντας τη συναισθηματική μας ισορροπία

Πηγή: https://www.agathilakioti.gr/post/βρίσκοντας-τη-συναισθηματική-μας-ισορροπία