Τι προκαλεί τους γυναικολογικούς καρκίνους;

Παρόλο που δεν υπάρχει ένας μόνο παράγοντας που να εξηγεί την εμφάνιση όλων των γυναικολογικών καρκίνων, η έρευνα έχει αναδείξει μια σειρά από παράγοντες κινδύνου – περιβαλλοντικούς, γενετικούς, ορμονικούς και συμπεριφοριστικούς – που καθιστούν πιο πιθανή την εμφάνισή τους.
Cancer Australia: What are the risk factors for gynaecological cancers? canceraustralia.gov.au
ESMO: Endometrial Cancer Patient Guide – What causes endometrial cancer? esmo.org

Παρακάτω βλέπουμε συστηματικά ποιοι είναι οι βασικοί παράγοντες και πώς επιδρούν.

---

▶️ 1. Ιοί & λοιμώξεις

• Ο ιός Human papillomavirus (HPV) – ειδικά οι τύποι υψηλού κινδύνου – είναι η κύρια αιτία σχεδόν όλων των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και σημαντικός παράγοντας για τους καρκίνους του κόλπου και του αιδοίου. nhs.uk 2Dignity Health 2

• Χρόνια λοίμωξη ή αλλοίωση του ανοσοποιητικού (π.χ. HIV/AIDS) αυξάνουν τον κίνδυνο, διότι ο οργανισμός δεν «καθαρίζει» τον ιό αποτελεσματικά. NewYork-Presbyterian 1

---

▶️ 2. Γενετικοί παράγοντες & οικογενειακό ιστορικό

• Γενετικές μεταλλάξεις όπως BRCA1 / BRCA2 συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου ωοθηκών και άλλων γυναικολογικών καρκίνων. WebMD 1

• Το σύνδρομο Lynch syndrome (ή HNPCC) σχετίζεται με πολύ υψηλό κίνδυνο για καρκίνο ενδομητρίου καθώς και άλλων. esmo.org

• Το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου (μητέρα, αδελφή) αποτελεί δείκτη αυξημένου κινδύνου. canceraustralia.gov.au

---

▶️ 3. Ορμονικοί παράγοντες & αναπαραγωγική ιστορία

• Παρατεταμένη έκθεση σε οιστρογόνα χωρίς ισοδύναμη προστασία με προγεστερόνη αυξάνει τον κίνδυνο, κυρίως για τον καρκίνο του ενδομητρίου. esmo.org 1

• Παράγοντες όπως πρώιμη εμμηναρχή, καθυστερημένη εμμηνόπαυση, μικρός αριθμός τεκνοποιήσεων ή καθόλου τεκνοποίηση σχετίζονται επίσης με υψηλότερο κίνδυνο. ovid.com 1

• Χρήση ορμονικής θεραπείας (HRT) μετά την εμμηνόπαυση ή παρατεταμένη χρήση αντισυλληπτικών μπορεί να επηρεάσει τον κίνδυνο. WebMD 1

---

▶️ 4. Συνθήκες μεταβολικού/ουρολογικού τύπου (λόγω τρόπου ζωής)

• Η παχυσαρκία (υψηλό BMI) είναι πολύ ισχυρός παράγοντας κινδύνου για τον καρκίνο του ενδομητρίου – σύμφωνα με μελέτες ο αυξημένος κίνδυνος είναι σημαντικός. ovid.com 1

• Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, η υπέρταση και το μεταβολικό σύνδρομο επίσης συμβάλλουν. ovid.com 1

• Τρόπος ζωής: κάπνισμα, κακή διατροφή, έλλειψη φυσικής δραστηριότητας. leading-medicine-guide.com 1

---

▶️ 5. Περιβαλλοντικοί & προηγούμενοι ιατρικοί παράγοντες

• Η έκθεση σε ακτινοβολία στην περιοχή της λεκάνης (π.χ. για προηγούμενο καρκίνο) αυξάνει τον κίνδυνο για γυναικολογικούς καρκίνους. NewYork-Presbyterian

• Η έκθεση στο συνθετικό οιστρογόνο Diethylstilbestrol (DES) κατά τη διάρκεια της κύησης της μητέρας συνδέθηκε με αύξηση του κινδύνου για καρκίνο κόλπου αργότερα στη ζωή. nhs.uk

---

▶️ 6. Ηλικία & γενικοί παράγοντες

• Ο κίνδυνος αυξάνεται με την ηλικία – η μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων εντοπίζεται μετά τα 50-60 έτη. hopkinsmedicine.org 1

• Το γεγονός ότι δεν υπάρχει προκαθορισμένος «μια και για πάντα» αίτιος καθιστά τη γνώση των παραγόντων και η έγκαιρη πρόληψη πιο σημαντική.

---

Σημείωση για το κοινό

Η ύπαρξη ενός ή περισσότερων παραγόντων κινδύνου δεν σημαίνει ότι θα εμφανιστεί καρκίνος. Οι παράγοντες αυτοί αυξάνουν την πιθανότητα, αλλά δεν είναι βεβαιότητα. canceraustralia.gov.au 1
Αντίθετα, μπορεί να εμφανιστεί γυναικολογικός καρκίνος χωρίς γνωστούς παράγοντες κινδύνου — γι’ αυτό η τακτική επαγρύπνηση, η ενημέρωση και ο προληπτικός έλεγχος είναι κρίσιμα.

---

✅ Προτροπή για δράση

Γνωρίζοντας αυτούς τους παράγοντες, κάθε γυναίκα μπορεί να έχει ενεργό ρόλο στην πρόληψη:

• Συζητήστε με τον γυναικολόγο σας για τους παράγοντες κινδύνου που σας αφορούν.

• Διατηρήστε έναν υγιεινό τρόπο ζωής (έλεγχος βάρους, διατροφή, άσκηση).

• Κάντε τα απαραίτητα εμβόλια (όπως εμβόλιο HPV).

• Μη διστάζετε να ζητήσετε έλεγχο αν έχετε παράγοντες κινδύνου ή αλλαγές στο αναπαραγωγικό σας σύστημα.