Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι η τέταρτη αιτία θανάτου από καρκίνο στην Ευρώπη. Δυστυχώς οι τάσεις δείχνουν ότι αν η επιστημονική κοινότητα, οι Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη δεν αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, τότε το 2020 θα είναι η δεύτερη σε συχνότητα αιτία θανάτου.  Κάθε μέρα περίπου 985 άνθρωποι πεθαίνουν από την νόσο σε όλο τον κόσμο. 

 

Οι αιτίες της αυξημένης συχνότητας εμφάνισης του καρκίνου του παγκρέατος είναι πολλές με κυρίαρχη το κάπνισμα στο οποίο οφείλεται πάνω από το ένα τέταρτο των αρρώστων στους οποίους εμφανίζεται η νόσος. Οι ασθενεί που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη όπως και τα μέλη οικογενειών που μέλη τους έχουν προσβληθεί από καρκίνο του παγκρέατος έχουν αυξημένο κίνδυνο προσβολής. Η παχυσαρκία επίσης αποτελεί παράγοντα κινδύνου, όπως και η χρόνια παγκρεατίτιδα και η χρήση αλκοόλ.

 

Δυστυχώς ο καρκίνος του παγκρέατος είναι μια δύσκολη αντιμετωπίσιμη νόσος και απαιτεί την οργάνωση εξειδικευμένων κέντρων αντιμετώπισης του. Παρά  τις θετικές  εξελίξεις τόσο στη χειρουργική όσο και στην παθολογική ογκολογία με την χρησιμοποίηση νέων αποτελεσματικότερων θεραπειών (σήμερα το 30% των αρρώστων με εξαιρέσιμη νόσο ζει πάνω απο 5 χρόνια), η θνητότητα από τη νόσο παραμένει υψηλή. Οι λόγοι που συντελούν στην αυξημένη θνητότητα πέραν τις βιολογίας του παγκρεατικού καρκίνου, είναι η καθυστερημένη διάγνωση και η ελλιπής οργάνωση των κέντρων που μπορούν να αντιμετωπίσουν τον παγκρεατικό καρκίνο. 

 

Δεν υπάρχουν διαθέσιμοι τρόποι ελέγχου που μπορούν να εφαρμοστούν σε μεγάλη κλίμακα για τον προληπτικό έλεγχο ή για πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του παγκρέατος, όπως η κολονοσκόπιση για τον καρκίνο του παχέος εντέρου ή το τεστ Παπανικολάου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Ως εκ τούτου ο κύριος τρόπος για να γίνει η διάγνωση της νόσου σε πρώιμο στάδιο είναι τόσο ο ίδιος ο άρρωστος όσο και ο γιατρός στον οποίο προσφύγει να είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος όταν υπάρχουν συμπτώματα που μπορούν να οφείλονται στο πάγκρεας. Τέτοια συμπτώματα είναι ο πόνος στο επιγάστριο, (που όμως μπορεί να είναι ίδιος μ αυτόν της οσφυαλγίας, δηλαδή να είναι πόνος της μέσης), η απώλεια βάρους σε σύντομο σχετικά χρονικό διάστημα, η ναυτία και ο έμετος, ο διαβήτης που διαγιγνώσκεται για πρώτη φορά σε ενήλικα. Επίσης ένα σύμπτωμα  που πολλές φορές αγνοούμε είναι η πρωτοεμφανιζόμενη κατάθλιψη που δεν αποδίδεται σε άλλα αίτια. 

 

Η θεραπεία του καρκίνου του παγκρέατος είναι κυρίως χειρουργική. Όπως αναφέρθηκε αυτή πρέπει να γίνεται σε εξειδικευμένα κέντρα γιατί είναι μία χειρουργική επέμβαση που απαιτεί μεγάλη εμπειρία. Μετά την χειρουργική επέμβαση ακολουθεί  χημειοθεραπεία και σε επιλεγμένες περιπτώσεις ακτινοβολία. Στίς περιπτώσεις όπου δεν είναι δυνατή η χειρουργική αφαίρεση του όγκου η χημειοθεραπεία με σύγχρονα θεραπευτικά σχήματα είναι η ενδεδειγμένη μέθοδος.

 

Επειδή η κύρια μέθοδος όπως αναφέραμε για την πρώιμη διάγνωση του παγκρεατικού καρκίνου είναι η ευαισθητοποίηση γιατρών και αρρώστων, έχουν παρθεί σε διεθνές αλλά και σε ευρωπαϊκό  επίπεδο συγκεκριμένες πρωτοβουλίες ενημέρωσης αλλά και πίεσης των κυβερνήσεων και των θεσμών για την ανάληψη πρωτοβουλιών. Συγκεκριμένα ο Νοέμβριος κάθε χρόνο είναι ο μήνας όπου με αιχμή την παγκόσμια ημέρα αφιερωμένη στον παγκρεατικό καρκίνο, οργανώνονται δράσεις ενημέρωσης με συναντήσεις, ενημερωτικά spots, διανομή φυλλαδίων και συζητήσεις με το κοινό για να μπορέσουν όλο και περισσότεροι να αντιληφθούν τη μεγάλη σημασία της πρώιμης διάγνωσης. Ταυτόχρονα υπάρχει μεγάλη πίεση για την αύξηση των πόρων που διατίθενται στην έρευνα για αποτελεσματικότερες θεραπείες αλά και για την οργάνωση εξειδικευμένων κέντρων που θα επιτρέψει να αντιμετωπίζονται οι άρρωστοι καταλληλότερα και αποτελεσματικότερα. 

 

Στην Ευρώπη η πλατφόρμα που έχει δημιουργηθεί με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και ονομάζεται Pancreatic Cancer Europe συντονίζει όλες τις δράσεις που αναφέραμε. Στη χώρα μας το ΚΕΦΙ είναι η ψυχή για την υλοποίηση των δράσεων αυτών σε εθνικό επίπεδο. Χρειάζεται όμως η συμβολή όλων μας για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή αυτού του δύσκολου προβλήματος υγείας, που φαίνεται να είναι μία από τις σύγχρονες επιδημίες. 

 

Χρήστος Δερβένης MD PhD FRCS

Διευθυντής Κλινικής Χειρουργικής Ογκολογίας και Χειρουργικής Ήπατος-Χοληφόρων- Παγκρέατος

ΜΕΤΡΟΠΟΛΙΤΑΝ  Θεραπευτήριο